به تازگی، روز سیاه برای آزادی بیان و افغانستان بود. در رویداد ناگوار ۳۰ جدی، هفت تن از کارمندان تلویزیون طلوع شهید شدند و ۲۷ تن دیگر هم مجروح. طالبان که مسئولیت این حمله را بر عهده گرفتهاند، از ماهها قبل هشدار داده بودند که شبکههای تلویزیونی طلوع و یک را مورد حمله قرار میدهند. حادثهی خونین چهارشنبه، هیچ تفاوتی با دیگر فعالیتهای تروریستی که طالبان پیش از این انجام دادهاند، ندارد. اما این حمله از بسیار جهات تازگی دارد.
مسئله این است که چرا گروه طالبان رسانهها و فعالان مطبوعاتی را مورد هدف قرار میدهد؟ به چند مورد بهصورت گذرا اشاره میشود.
اول، رسانهها در تولید آگاهی و اطلاع رسانی نقش سازنده داشتهاند. اکثریت مطبوعات کشور در اطلاع رسانی و نشر اخبار بهصورت بیطرفانه عمل کردهاند. اما از آنجاییکه گروه طالبان بهدلیل فعالیتهای تروریستی شان سرخط خبرها بوده و رسانهها در نشر وحشتآفرینی این گروه نقش عمده را ایفا کردهاند، مورد هدف طالبان قرار گرفتهاند.
سهم رسانهها در اطلاع رسانی غیر قابل انکار است و بیشترین اخباری که توسط رسانهها در یکونیم دهه گذشته به مخاطبان منتقل شده اکثراً مربوط طالبان و آنهم از نوع وحشت و انتحار بوده است. بنابراین به پیمانه که بر شدت و دهشت آفرینی طالبان افزوده شد، به همان میزان این گروه در افکار عامه به مثابهی جریانی که جز خلق وحشت و ترور و تخریب کاری نمیکند، معرفی شد. طالبان با درک این مسئله خواستند با انجام حمله انتحاری بالای رسانه، فعالان رسانهای را مورد تهدید قرار دهند تا بلکه از این پس رسانهها جرأت نکنند دست به نشر حقایق بزنند.
دوم، این حمله نشان داد که طالبان به غیر از اهداف قبلی خود، موارد تازه را شامل فهرست حملات تروریستی خود قرار دادهاند. از این نظر، حملهی اخیر بر کارمندان طلوع بیانگر این است که طالبان علیرغم اهداف قبلی، رسانهها و روزنامهنگاران را نیز در صدر لیست حملات شان قرار دادهاند. بر اساس گزارشها گروه طالبان و شورشیان پیش از این، یکی از عاملان اصلی خشونت علیه خبرنگاران بودند اما پس از این رسانهها و روزنامهنگاران از اهداف اصلی طالبان خواهند بود. طالبان با هدف قراردادن رسانهها تلاش میکنند در اطلاع رسانی محدودیت وضع کنند تا از این طریق بتوانند اعمال وحشیانهی شان را از چشم مردم پنهان کنند.
ماقبل رویداد چهارشنبه، جدای از اینکه اهداف حملات طالبان، دولت افغانستان بود یا نیروهای خارجی اما بیشترین قربانی این حملات شهروندان عادی جامعه بودند. آنچه در پایان هفته بهوقوع پیوست نشان میدهد که این گروه تا آنجاییکه بتواند هیچ استثنایی قایل نیست. گزارشی را که نی منتشر کرد، نشان میدهد که در یک سال اخیر خشونت علیه خبرنگاران بهصورت چشمگیری افزایش پیدا کرده است.
گروه طالبان سهم عمده در بالا بردن و افزایش خشونت داشته است. از جانب دیگر، سازمان گزارشگران بدون مرز با نشر گزارشی، افغانستان را در ردهبندی جهانی آزادی رسانهها در سال ۲۰۱۵، در رده ۱۲۲ از میان ۱۸۰ کشور جهان قرار داده است.
سوم، حکومت در برابر رشد و حمایت از آزادی بیان و تامین امنیت فعالان رسانهای مسئولیتها و مکلفیتهای قانونی دارد اما دریغ که در انجام وظایف خود و تامین امنیت خبرنگاران سهل انگاری و بیتوجهی میکند. حکومت از یک طرف قانون دسترسی به اطلاعات را نادیده میگیرد و از طرف دیگر در تولید خشونت علیه خبرنگاران دست دارد.
در چهارده سال گذشته رسانهها از وضعیت نسبتاً خوبی برخودار بودند. اکنون و با توجه به افزایش خشونتها در سراسر کشور این ترس وجود دارد که مبادا این امتیاز از دست برود.
.