برگزار شد، شاهد الحاق دو کشور بزرگ منطقه ای به این سازمان بود که به عقیده تحلیلگران آغازی بر تغییر نقشه سیاسی جهان خواهد بود.
چهاردهمین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاریهای شانگهای که در «اوفا» ی روسیه برگزار شد. شاهد الحاق دو کشور بزرگ منطقهای به این سازمان بود که به عقیده تحلیلگران آغازی بر تغییر نقشه سیاسی جهان خواهد بود.
هند و پاکستان دو رقیب قدیمی به عضویت سازمان همکاریهای شانگهای در آمدند و جمهوری آذربایجان و ارمنستان که سال هاست برسر مالکیت «قره باغ کوهستانی» با یک دیگر اختلاف دارند از مقام شریک این سازمان برخوردار شدند.
برخی از خبرگزاریها به این نکته اشاره کردند که مسکو در نشست سازمان همکاریهای شانگهای در اوفا برای تبدیل رقیب و دشمن به دوست و هم پیمان این کشورها تلاش کرده است.
نشست شورای سران کشورهای عضو سازمان شانگهای در شهر اوفا پایتخت جمهوری «باشقیرستان» روسیه در ۱۸ و ۱۹ سرطان سال جای (پنجشنبه و جمعه ۹ و ۱۰ ژوئیه) برگزار شد.
در این نشست به جز رهبران شش کشور عضو (روسیه، چین، قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ازبکستان) سران پنج دولت ناظر شامل جمهوری اسلامی ایران، مغولستان، هند، پاکستان و نیز جمهوری اسلامی افغانستان شرکت داشتند.
در این نشست «قربانقلی بردی محمد اف»، رئیس جمهوری ترکمنستان به عنوان «میهمان ولادیمیر پوتین» نیز حضور داشت.
در نشست شورای سران سازمان همکاریهای شانگهای نمایندگان سازمانهای بینالمللی، سازمان ملل متحد، جامعه کشورهای مشترک المنافع، سازمان پیمان امنیت جمعی هم دعوت داشتند.
گسترش سازمان همکاریهای شانگهای از مهمترین موضوعهای این نشست بود. ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در نشست خبری اختتامیه این اجلاس به این موضوع اقرار کرد و پذیرش هند و پاکستان به سازمان را برای اولین بار بعد از تأسیس آن یک «رویداد تاریخی» نامید.
اما به نظر میرسد که همه سران کشورها از این «رویداد» خشنود نباشند. اسلام کریم اف رئیس جمهور ازبکستان قبل از نشست در ملاقات با ولادیمیر پوتین از به عضویت در آمدن هند و پاکستان اظهار نگرانی کرد که ‘ ورود این دو کشور دارای سلاح هستهای نه فقط نقشه سیاسی عالم را تغییر میدهد بلکه بر توازن نیرو در صحنه سیاسی هم تأثیر خواهد گذاشت. ولادیمیر پوتین نیز در پاسخ گفت «تصور کنید که همه بگویند اسلام کریم اف رئیس جمهوری ازبکستان، هند و پاکستان را به شانگهای آورد و واقعیت نو سیاسی عالم را پایه گذاشت».
به نوشته رسانهها قرار است که این دو کشور در نشست آینده سران شانگهای در ازبکستان اعضای ششگانه فعلی را به «هشتگانه» تبدیل کنند.
یک رسانه تاجیک به نقل از یک نشریه هندی نوشت که هر کدام از شش کشور عضو شانگهای دلایل راهبردی برای همکاری با هند را دارند.
چهار کشور آسیای مرکزی شامل قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان امیدوارند که هند به حکمرانی روسیه و چین در منطقه خاتمه بخشد. مسکو میخواهد که از یک سو هند از نفوذ افزاینده چین در آسیای مرکزی جلو گیری کند و از سوی د یگر به رقیبان غربیش نمایش دهد که دوستی چون هند دارد.
ایران هم برای عضویت کامل در شانگهای درخواست رسمی ارائه کرده است اما رهبران شانگهای میگویند که باوجود اهمیت ایران این موضوع فقط بعد از لغو تحریمهای بینالمللی علیه تهران مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
حسن روحانی شامگاه پنجشنبه در نشست مشترک سران سازمان همکاری شانگهای، اعضای گروه بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در شهر اوفا با تأکید بر اینکه ایران به شکلی جدی علاقهمند است تا برای متنوع سازی روابط اقتصادی خود، در همکاریهای بینالمللی حضور و مشارکتی فعال تر داشته باشد، اظهار داشت: ایران نقطه استراتژیک پیوند شرق و غرب است و با موقعیتی راهبردی، شبکه مناسب حمل و نقل ریلی و جادهای، فرودگاههای مجهز و استاندارد، بنادر تجاری در شمال و جنوب، عبور کریدورهای ترانزیتی شمال – جنوب، جاده ابریشم، راه آهن و بزرگراه سراسری آسیایی، گذرگاه اتصال اروپا – قفقاز – آسیا موسوم به تراسیکا و نیز کریدور جادهای و ریلی اتصال چین و آسیای مرکزی به دریای عمان، شبکه ترانزیتی منحصر به فردی را برای سرمایهگذاری ایجاد کرده است.
در نشست سران شانگهای، مقام بلاروس از کشور شریک به ناظر ارتقاء داده شد.
به جز جمهوری آذربایجان و ارمنستان، دو کشورکامبوج و نپال هم به عنوان کشورهای شریک به جمع سازمان همکاریهای شانگهای همراه شدند.
به گفته ولادیمیر پوتین کشورهای زیادی از آسیای جنوبی تا خاور میانه خواستار دریافت مقام ناظر یا شریک در شانگهای شدهاند. بنگلادش، سریلانکا، سوریه، اوکراین، جمهوری مالدیو و مصر امیدوارند که حداقل در نشست آینده شانگهای در ازبکستان مقام ناظر یا شریک را صاحب شوند.
انتظار میرفت که اوضاع در افغانستان و تهدید گروه «داعش» در محور گفت و گوهای سران کشورهای عضو قرار گیرد. صدها شهروند کشورهای مسلمان نشین عضو شانگهای در صف این گروه میجنگند و این خطر وجود دارد که آنها به منطقه برگشته و اوضاع را ناآرام کنند.
ولادیمیر پوتین در نشست خبری تأیید کرد که سران در این نشست این موضوع را مفصل بررسی کردند به ویژه که «داعش» دستان خود را هم به سوی افغانستان ناآرام دراز کرده است.
اما به نوشته رسانهها در سند نهایی نشست به خطر گروه داعش اشارهای نشده است. در اعلامیه اوفا فقط گفته شده است که کشورهای عضو، تلاشها برای مبارزه با تهدیدهای معمولی و غیرمعمولی به امنیت و مبارزه با تروریسم را تحکیم میبخشند.
کشورهای عضو سازمان شانگهای همچنین در مورد مبارزه مشترک با گسترش عقاید افراط گرایانه از طریق اینترنت به توافق رسیدند.
امامعلی رحمان رئیس جمهوری تاجیکستان گفت که در جهان معاصر از سازمان شانگهای درخواست میشود که به طور فوری و مناسب با تهدیدها و خطرهایی که از افراطی گرایی، تروریسم، جنایتهای فراملی، گردش غیرقانونی مواد مخدر، پاسخ گوید.
وی تأکید کرد: یک دولت به تنهایی نمیتواند با این مشکلات تیز و تند که خصوصیت جهانی دارد مبارزه کند.
در این نشست روی مسائل اقتصادی هم تمرکز شد.
در اعلامیه اوفا گفته شده است که سران کشورها به اقدامات خود برای ایجاد بانک توسعه سازمان همکاریهای شانگهای ادامه میدهند.
سران کشورها از ابتکار چین برای تأسیس راه بزرگ ابریشم هم حمایت کردند. امامعلی رحمان رئیس جمهوری تاجیکستان گفت که ما در طرح جاده ابریشم امکانات زیادی برای گسترش همکاری اقتصادی و تجارتی در دایره شانگهای میبینیم.
راه بزرگ ابریشم از «شیان» شهرستان شرقی چین شروع شده و با میانبر زدن از راه «ارومچی» چین خارج و به «بیشکک» قرقیزستان میرسد. این مسیر از سمرقند و دوشنبه در ازبکستان و تاجکیستان ادامه یافته و از آن جا به تهران و استامبول و روتردام هلند میرسد.
گفته میشود این مسیر یک نوع تکرار راه ابریشم عهد باستان است اما قرار است این راه از مسکو نیز بگذرد و در وین آغازگاه سیاحت مارکوپولو به مسیر آبی راه نو ابریشم چین بپیوندد. هر دو راه در یکجا کمربند اقتصادی راه ابریشم را تشکیل خواهند داد که آسیا و اقیانوسیه را به خاور میانه، آفریقا و اروپا وصل خواهد کرد.
پکن برای عملی شدن این طرح اعلام آمادگی کرده است ۴۰ میلیارد دالر صرف کند.
سران کشورها توافق در مورد همکاری در مسائل مرزی و برنامه همکاری در مبارزه با تروریسم، جدایی طلبی و تندرو گرایی برای سه سال آینده را هم پذیرفتند.
نشست نوبتی سران شانگهای سپتامبر سال ۲۰۱۶ در ازبکستان برگزار میشود.
سازمان همکاری شانگهای، بیست و پنجم جوزای سال ۱۳۸۰ هجری خورشیدی (۱۵ ژوئن ۲۰۰۱) با عضویت چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان تأسیس شد.
جمهوری اسلامی ایران، هند، افغانستان، مغولستان و پاکستان در این سازمان عضو ناظر هستند.
اعضای سازمان همکاری شانگهای با داشتن مساحتی معادل ۳۰ میلیون و ۱۸۹ هزار کیلومتر مربع، سه پنجم از مساحت آسیا و با جمعیتی حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر، نزدیک به یک چهارم جمعیت کره زمین را در اختیار دارند.
Aftab News (Афганистан)
