رییس جمهور پیشین افغانستان، حامد کرزی: «من کاملا درک می کنم که هر گاه روسیه با افغانستان و پاکستان در زمینه مبارزه با تروریسم روابط ایجاد کند، این موضوع می تواند ما را همکاری کند. نه این که بریتانیایی ها که ما آنها را بارها از کشور خود بیرون کردیم و در 17 سال پسین نیز امریکایی ها نتوانستند این کار را انجام دهند مگر تنها روسیه می تواند به این موضوع قادر شود.»
به تأریخ 11 اپریل 2018 مسکو میزبان نشست بین المللی زیر نام «هراس افگنی و روند سیاست داخلی افغانستان، انتقال از نبرد به راه حل سیاسی در چهارچوب فعالیت های منطقه یی» برگزار شده بود. نشست امنیت منطقه ی آسیای میانه از سوی مرکز گومیلو برگزار و مدیریت شده بود. در این نشست خاورشناسان مطرح از کشورهای روسیه، افغانستان، قزاقستان،تاجیکیستان، قرقیزستان و بلاروس فرصت استثنایی را به دست آوردند تا از حضور در هوتل تأریخی ملی «ناسیونال» که در مرکز مسکو موقعیت دارد لذت ببرند. این هوتل افزون بر تأریخی بودن، یکی از ویژه گی های معماری نیز به شمار می رود.
آجندای این نشست، چندین پرسش را در خود جا داده بود، مشمول بحث تهدید ها و چالش های فرا راه کشورهای آسیای میانه، همکاری میان کشورهای منطقه برای مبارزه با هراس افگنی و مبارزه با قاچاق مواد مخدر نیز صحبت شد. اشتراک کننده ها همچنان در مورد چند و چند نادیده گرفتن قدرت در افغانستان را مورد بحث قرار دادند. همچنان آنان در مورد فرصت های پیشبرد روند صلح که اکنون تا جای شدنی پنداشته می شود نیز بحث کردند. نکات مهم دیگر در این آجندا عبارت بود از موثریت نقشه ی راه منطقه یی برای دست یابی به صلح، به ویژه نتایج و موثریت همکاری های منطقه یی مشمول آن بود. اشتراک کننده ها همچنان در این نشست موضوع تنش های قومی را نیز به حیث چالش بنیادی یاد آوری کردند، زیرا این یکی از موارد مهم نا امنی در افغانستان است که سبب قدرتمند شدن روز افزون سازمان های افراط گرایانه در افغانستان گردیده است.
پاول زاریفولین رییس مرکز لیو گامیلو در سخنرانی اش بیشتر بر نکات مهم نقشه ی راه مسکو برای حل سوالت نا امنی و روند صلح افغانستان و مزیت های آن متمرکز بود. او گفت: «هرچند که در مرحله ی دوم نشست کابل اشرف غنی از طالبان خواست بدون هیچ گونه پیش شرطی به روند صلح بپیوندند وی آماده است این گروه را به حیث یک گروه سیاسی بشناسد اما تا هنوز هیچ نتیجه ی از آن به دست نیاورده است.»
همچنان کریم خلیل رییس شورای عالی صلح افغانستان گفته است که طالبان هرگز به روند صلح علاقه مند نیستند. او همچنان گفته است که این گروه هرگز صلح نخواهد کرد. در کنار آن در قطعنامه ی نشست تاشکند توافق شد که روند صلح افغانستان باید توسط شهروندان این کشور نهادینه شود «اداره ی ترامپ نیز به این موضوع توافق کردند» و طالبان نیز به حیث یک گروه سیاسی شناخته شوند. در عین حال شماری از اعضای پارلمان افغانستان به این باورهستند که کشورهای آسیای میانه طالبان را برای مبارزه در برابر داعش استفاده می کنند.
در عین حال طالبان در پی گفت و گوی مستقیم با واشنگتن هستند، اما هنوز هم امریکا به این باور است که این تنش میان طالبان و حکومت افغانستان داخلی است و باید این دو طرف به میز گفت و گوهای صلح بنشینند. بر بنیاد این چهارچوب اکنون مسکو آمده است که تا یک نشست منطقه یی را میان کشورهای کلیدی مانند پاکستان به راه بیندازد. همچنان کشورهای عضو سازمان همکاری های شانگهای نیز مسکو را برای جستجوی بدیل از بهر پاسخ دهی به پرسش کشورهای منطقه ی آسیای میانه ترغیب کرده است.
متأسفانه امریکا و کشورهای عضو ناتو مشوره های روسیه را پشت گوش می کنند، در حالی که نقشه ی راه مسکو می تواند تنها طرح برای روند صلح در منطقه ی یوریشیا باشد، که بر بنیاد تجربه هیا تأریخی صلح آمیز و همکاری میان ملت ها از زمان امپراتوری روسیه تا ایجاد اتحاد جماهیر شوروی استوار خواهد بود. این مطلب را رییس نهاد گامیلو گفته است. ذکی دریابی مدیر مسؤول روزنامه ی چاپ کابل زیر نام «اطلاعات روز» در مورد دست آوردهای پسین پیرامون نشست صلح در افغانستان به گونه ی فشرده معلوماتی را ارایه کرد.
او گفت: «در دو سال پسین پس از یک دهه منزوی بود، روند گفتگو با پاکستان به پیش رفته است، ولی در واقع روابط با پاکستان فوق العاده خراب است. نشست دوم پروسه ی کابل را میتوان بسیار مهم دانست زیرا حکومت افغانستان، دست آوردهای چشمگیری داشت. حکومت در واقع از راه صلح آمیز طالبان را فراخواند. همچنان به تمام اعضای گروه طالبان مصونیت شان را پیشنهاد کرد که در حال حاضر در زندان ها به سر می برند. ممکن است که مبارزه با جنگجویان داعش نقطه ی ایتلافی میان حکومت افغانستان و طالبان را به میان آورد.»
در حالی که طالبان اکنون یک گروه واحد شمرده می شوند، ولی متأسفانه این گروه اکنون به چندین گروه مستقل تقسیم شده اند. برای برخی ها نبرد افغانستان به مفهوم گردآوری پول است. از این رو نمی توان با اطمینان گفت که نشست تاشکند به روند صلح موثریت دارد یا نه؟
«در مورد اشتراک جامعه ی جهانی در روند صلح افغانستان، باید بگویم که نخست باید ما برای دست یابی به سیستم مشترک کار کنیم و سپس سپس ما برای طرح ریزی و نهادینه کردن راهبرد همکاری های منطقه یی گام بردارد. از همه مهمتر این که، ما باید پاکستان را به حیث یکی از طرف های اصلی ترغیب کنیم، زیرا نه تنها این که آن کشور زیر فشارهای امریکا قرار دارد بلکه بدون تردید علاقه ی شدید در روند صلح افغانستان دارد.»
خلیل فطری مسؤول خبر آژانس خبری پژواک در مورد واژه ی هراس افگنی در افغانستان گفت که نمی توان به تنهایی این موضوع را تعریف کرد. در سخنرانی اش او در مورد هراس افگنی در افغانستان و وضعیت داخلی این کشور بحث کرد.
آقای فطری می گوید: «15 سال پیش شعار مقام های امریکایی و افغانی یک سان بود که همان مبارزه با هراس افگنی است. از همان ابتدا این بسیار واضح بود که کدام گروه هراس افگن است و چگونه در برابر شان مبارزه شود، اما پس از آن که این نبرد طولانی تر شد، واژه ی هراس افگنی نا مأنوس گردید. در وضعیت کنونی افغانستان نیز این وضعیت مشابه است. آنانی که در گذشته هراس افگن بودند حالا هراس افگن نیست، در کنار آن تا هنوز کشورهای غربی مطمین نیستند که آیا طالبان یک گروه هراس افگن است و یا هم این که یک جریان نظامی سیاسی. این گونه سوی تفاهم بدبختانه وضعیت را بدتر از پیش می سازد. چنانچه معلوم می شود از حکومت افغانستان اهداف خود را دنبال نمی کند بلکه هنوز هم مشوره های برخی از نهادهای خارجی را به کار می گیرد. نتیجه هم همین است که شهروندان عادی افغانستان آن را تحمل می کنند. بر خلاف تمامی موارد افغانستان نسبت به گذشته کمک های اندک را از جامعه ی جهانی به دست می آورد.»
لسیا کاراتیفا، دانشمند پژوهش های بنیاد، انستیتوت مطالعات راهبردی قزاقسان در مورد تهدیدهای دایمی هراس افگنی سخنرانی کرده و افزود در واقع این برگشت القاعده و تغییر در وضعیت داعش است. او می گوید:
«حالا یکی از عناصر اصلی راهبرد القاعده انتقال فعالیت های هراس افگنان به فضای معلوماتی است. در نتیجه ما گواه افزایش فعالیت های نا مأنوس هراس افگنی هستیم و همچنان گواه هراس افگنی که در درون خانه های ما رشد کرده است انفجار خود در یک منطقه ی ملکی غیر نظامی. ساختار چتر گونه ی این شبکه به گونه ی جبری سهامی شده است. در واقع این فرصت میدهد که به گونه ی مشخص از مردم محلی برای این اهداف استفاده شود. حمله های هراس افگنانه در کشورهای غربی به گونه ی جدی تا سال 2013 منع بود، زیرا این موضوع سبب افزایش تلفات میان مسلمان های عادی می شد. اما بر عکس مسایل امروزی کمک کرد تا تصویری از افراط گرایی مدرن شکل گیرد، که بر خلاف تصویر خشونت داعش است. حالا نسبت به گذشته القاعده نماینده های بسیار شناخته شده دارد. که یکی آن حمزه بن لادن فرزند رهبر پیشین این گروه است.
ولی در مورد داعش، این گروه بیشتر با استفاده از تصویر دینی پس از ایجادش استفاده کرده است، بر خلاق القاعده، داعش شبکه های بسیار خشن را با استفاده از صورت حساب های شبکه های اجتماعی برای سربازگیری استفاده کرده است. هنگامی که داعش موقعیت هایش را در سوریه از دست داد اکنون راهبرد خود را نیز تغییر داده است. در پایان 2016 داعش به تمامی سربازانش دستور داد که شیوه ی نبرد خود را تغییر داده و در میان غیر نظامیان و خانه های مسکونی خود را منفجر بسازند. داعش این فعالیت را به حیث جهاد در جغرافیای سوریه اعلام کرد. از این رو ما گواه راهبرد جدی فعالیت های هراس افگنانه هستیم که در واقع هزینه بر نیست و نیاز به آموزش ویژه و یا هم تجهیزات مغلق ندارد.
جامعه ی جهانی گواه چهره ی جدید فعالیت های پروپاگند گروه های هراس افگنی و خشونت افراط گرایان است. کسانی که در پشت این پروپاگند هستند، از ایدلوژی های متفاوت استفاده می کنند، آنان از گروه های مختلف و کانال های گونه گون برای نشر پیام شان استفاده می کنند. »
عمر ناصر رییس مرکز تحقیقات افغانستان نوین سخنرانی اش را مختص به تغییرات سیاسی و امنیتی در افغانستان پس از سال 2014 کرده بود. او موضوع بحران قانونی کنونی در سیستم سیاسی افغانستان و فشارهای جدایی طلبانه را مورد بحث قرار داد. آقای عمر گفت: «افغانستان باید راه جدید تقسیم قدرت را در پیش گیرد. از این رو چند گزینه توسط سیاستمداران افغانستان پیشنهاد گردیده است. نخست باید قدرت بیشتر به نخست وزیر در کشور داده شود، زیرا اکنون بیشترین قدرت را رییس جمهور در دست دارد. گزینه ی دیگر تقویت پارلمان است. و بیشتر از هر مورد دیگر برخی از سیاستمدارن موضوع فدرالی شدن را مطرح می کنند.
یکی از دلایل دیگر برای بحران قانونی این است که نهادهای انتخاباتی بر بنیاد سنت های محلی ایجاد نشده است. به گونه ی مثال، آنچه که شهروندان افغانستان نمی خواهند، اشتراک بنوان در انتخابات است. همچنان ما یک تغییر کلیدی دیگری را نیز شاهد بودیم که مورد علاقه ی روسیه و کشورهای آسیای میانه قرار می گیرد، آن این که حالا تلاش ها بر این است که بی ثباتی ها از جنوب وشرق به سوی زون شمال منتقل می شود، در واقع برخی از سیاستمداران حلقاتی درونی وابسته به رییس جمهور را عامل اصلی آن میدانند. ممکن است که فرصت خوب برای بحث مشترک روسیه و کشورهای منطقه ی آسیای میانه گذشته باشد. در کنار آن هرگاه کشورهای یوریشا به گفته های حامد کرزی رییس جمهوری پیشین گوش فرا میدادند که او تفاهمنامه ی امنیتی با امریکا را رد کرده بود و از کشورهای منطقه کمک خواسته بود، حالا ممکن بود که وضعیت به حالت دیگری قرار می گرفت.
حالا افغانستان هم برخی گزینه های دارد که باید آن را انتخاب کند. حالا فرصت واقعی به روسیه و کشورهای منطقه فراهم شده است تا آنان شهروندان افغانستان را پشتیبانی کنند. از دیدگاه من، نقشه ی راه مسکو یک راه ایده آل برای دریافت راه حل برای تمامی چالش های افغانستان است.»
سهرات غیرت، متخصص مرکز گومیلو در افغانستان در مورد تقسیمات داخلی قومی و همچنان توافق نکردن رهبری کشور و گروه های مخالف مسلح حرف زد. سهراب هشدار داد، هرگاه این چالش حل نگردد، در واقع این مسأله به خطر بزرگ میان کشورهای منطقه مبدل خواهد شد. او همچنان در مورد تقسیمات تازه ی طالبان در پاکستان نیز مواردی را مورد بحث قرار داد.
نکیتا کاراوایوف خاورشناس بلاروسی در مورد امنیت جوانان هزاره که در نبرد سوریه اشتراک کرده اند پرسش های را مطرح کرد. او افزود: «برخی از افغان ها به این فکر هستند که ایران مردم هزاره را استخدام کرده و به نبرد سوریه می فرستد. آنان کسانی هستند که پس از آمدن از لوای فاطمیون به سربازان کار کشته ی سپاه پاسداران مبدل می شود، در واقع این موضوع صد در صد درست نیست. هرگاه آنان به این لوا می روند از 500 تا 700 دالر پول ماهانه به دست می آورند، از این رو آنان تمایل ندارند دوباره به افغانستان بر گردند. در عین حال تنخواه یک پناه جو در شرق ایران معمولن 70 دالر است.»
ولیری سینکو که هماهنگ کننده ی مرکز لیو گامیلو در قرغزستان است، سهم داشتن شماری از مقام های بلند پایه ی حکومت در قاچاق مواد مخدر پرسش های را مطرح کرده است.
«یکی از تجارت های بسیار پر در آمد درقرغزستان قاچاق مواد مخدر است، مقام ها، پولیس باند های جرمی و حتا جوالی ها در این روند دخیل هستند. در واقع اداره ی کنترول مواد مخدر در سال 2014 18 تن را ضبط کردند و در سال 2015 نیز 49 تن کشف شد که پس از آن نابود گردید. در واقع 19 در صد تمامی مواد مخدر در افغانستان کشت می شود و از آنجا صادر می گردد، که بالغ بر 1837 تن می شود. از این رو کشورهای منطقه باید در برابر قاچاق مواد مخر و قاچاقبران آن با جدیت مبارزه کنند. اگر ما چنین کاری نکنیم، پس ما باید همیشه با هراس افگنی و قاچاق مواد مخدر دست و پنجه نرم کنیم.»
الکساندر کنیازوف خاورشناس به اشتراک کننده ها گفته که روند انحصار گرایی قدرت در افغانستان چگوه است و در مورد معایب آن در روند گفتگ ها در نقشه های راه گونه گون صحبت کرد. او گفت:
«یکی از اهداف بنیادی در افغانستان ایجاد حکومت قوی است، که بر بنیاد ساختار های موثر استوار باشد و بتواند جغرافیای خود را به گونه ی کامل در اختیار بگیرد. اما حالا ما تلاش های زیادی را می بینیم که به دنبال محصور سازی قدرت هستند. در واقع این کار به مزاق تمامی ملت بر نمی خورد، بلکه این به سود و علاقه ی ملیت ها است. که بدون تردید طالبان هم از ملی گرایی قومی انرژی می گیرند و تقویت می شوند این روند حتمی است. در واقع این گونه تلاش ها به سوی منفی و نتایج نا مطلوب رقم خواهد خورد.
در مورد روند گفت و گو ها بلاید بگویم که عمده ترین ضعیفی این روند (مشمول نشست تاشکند)دو جانبه بودن آن است، یعنی این که طالبان و حکومت در حالی که وضعیت در افغانستان بیشتر از این پیچیده است. همچنان مرزبندی های تازه درجامعه نیز باید در اینجا مورد تمرکز قرار گیرد. در این روز ها کنترول کننده ی فضای مالیاتی برای حکومت، و مداخله های سیاسی خود حکومت است. به هر حال موفقیت این نشست گفت و گوها در واقع بر می گردد به علاقه مندی امریکا که آیا آنان چنین چیزی می خواهند یا نه؟ تاشکند به خاطری به این گفت و گوها علاقه مند است که مسایل اقتصادی در پی آن نهفته است. در واقع صلح در افغانستان می تواند هوای تازه وارد مدل جدید اقتصادی ازبیکستان مدرن بسازد. یکی از مفاد اصلی نقشه ی راه مسکو شامل سازی پاکستان در روند گفت و گوهاست. گفت و گوهای صلح بدون حضور داشت پاکستان به نتیجه نمی رسد. متأسفانه نقشه ی راه مسکو با کمبود معلومات حمایتی افغانستان رو به رو است.»
رمضان داوروف، رییس بخش افغانستان انستیوت مطالعات خاورشناسی در مسکو، به اشتراک کننده در مورد نقش چین در نهادینه کردن پروژه های اقتصادی میان چین و پاکستان جزییات بیشتر ارایه کرد.
اولگا لیدیگینا، رییس دیپارتمند مطالعات فرهنگی، پیداگوژیک و روانشناسانه ی دانشگاه سلوانیک روسیه تاجیک است، به پس منظر روابط همه اشتراک کننده ها را برگشت داد. او در مورد نقش بسا مهم اقتصادی و توسعه یی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1980 در افغانستان بحث کرد.
او گفت: «توسعه ی با ثبات در افغانستان، بر گرفته از روند توسعه یی در تمامی کشورهای عضو شوروی پیشین و جمهوریت های آسیای میانه یک سان بود که حالا این کشورها هر کدام استقلال دارند. بر خلاف امریکا، اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان کمک مالی و بشر دوستانه می فرستاد تا توسعه ی ملی صنعتی در افغانستان به راه بیفتد. در واقع این کمک حقیق و بدون بازپرداخت و رایگان بود.
برای توسعه ی فضای اقتصاد ملی افغانستان، جاده های زیادی (نزدیک به 70 در صد تمامی جاده های افغانستان) ساخته شد. این جاده ها زیر نظارت انجنیران اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد. حفظ و مراقبت این جاده ها نیز برای شهروندان زیادی فرصت های کاری فراهم کرد. در کنار آن موترهای برقی ایجاد شد، شرکت های نان پزی، سیلوها ساخهت شد که به بازارها غذای تازه عرضه می کرد. که در واقع این همه راه حلی برای گرسنه گی هم بود. خطوط انتقالاتی، مراکز تحقیقی، مراکز خصوصی، و ده ها مورد دیگر نیز در آن زمان باز بود.»
فریدون عثمانوف، رییس نهاد مردمی «گفتمان میان تمدن ها» در مورد توسعه ی پروژه های اقتصادی منطقه صحبت کرد. او اشاره ی به پروژه های داشت که افغانستان، تاجیکستان، ازبیکستان و ترکمنستان در آن شامل هستند. همچنان در مورد فاصله ها میان پایتخت ها و مراکز اقتصادی کشورها را مورد بحث قرار داد.
در پایان این نشست، تمامی اشتراک کننده ها به این نظر توافق کردند که نشست دقیق و همه جانبه طراحی شده بود. متخصصان در مورد چالش های دو طرف حقایق و آمارهای دقیقی را ارایه کردند، آنان همچنان توافق کردند که هیچ نقشه ی راه دیگر بهتر از نقشه ی راه مسکو که دارای چندین مزیت است در افغانستان وجود ندارد.
مرکز لوی گومیلو که از سوی مدیر مسؤول af.gumilev-center.ru انا کورولیوسکایا مدیریت می شود، از تمامی اشتراک کننده های این نشست صمیمانه سپاسگذاری میکند که برای این نشست تدابیر همه جانبه و معلومات موثقی را ارایه کردند. در نخست بانون انا از تمامی همکاران بخش افغانستان که در این گفتمان پیچیده اطلاعات موثق ارایه کردند سپاس گذاری کرد. او گفت: «روسیه و کشورهای منطقه ی آسیاسی میانه به تأمین ثبات و روند صلح افغانستان علاقه مند هستند. ما تلاش های خود را به خرچ می دهیم تا ملیت های ما در صلح زنده گی کنند. ما راه های عالی را برای مشکلات کنونی جستجو خواهیم کرد، و از خبرگان افغان می خواهیم که سرنوشت منطقه را در دست شان بگیرند.
سپاس گذارم از توجه تان»
خدمات مطبوعاتی مرکز رسانه یی لویی گامیلو
